Stosunki pracy. Z międzynarodowej kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Współczesnego Wrocław

10.6.16–27.3.17 Wystawa

Wernisaż: 10.6.16 (piątek), godz. 19.00, wstęp bezpłatny

Pierwsza odsłona międzynarodowej kolekcji sztuki współczesnej, tworzonej od 2011 roku w Muzeum Współczesnym Wrocław, podejmuje zagadnienie dzisiejszych „stosunków pracy”. Termin ten określa relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Obecną dynamikę tych zależności determinują te same procesy, które formują globalny rynek: kolonializm, uprzemysłowienie i kapitalizm. Kształtują one także krajobraz polityczny, kierunki migracji, kondycję ciał i umysłów.
 
Społeczno-polityczny profil wystawy nawiązuje do idei Jerzego Ludwińskiego, który w swoim tekście Muzeum Sztuki Aktualnej z 1966 roku zaproponował stworzenie muzeum będącego czułym sejsmografem i katalizatorem zmian w polu sztuki. Pole to widział jako przynależące do otaczającego je świata, w tym przemysłu ciężkiego, który patronował wielu sympozjom i wystawom.
 
Artyści biorący udział w wystawie odnoszą się do przemysłu jako dziedzictwa stymulującego teraźniejszość zarówno w sposób nostalgiczny, jak i krytyczny. Anna Molska w pracy wideo Tkacze (2009) ukazuje dzisiejsze kopalnie Dolnego Śląska, nawiązując do dramatu Gerharta Hauptmanna pod tym samym tytułem. Hauptmann, absolwent Instytutu Sztuki we Wrocławiu (wówczas niemieckim Breslau), w swojej sztuce opisał historię buntu śląskich tkaczy, który wybuchł w 1844 roku. W słowach pieśni zapożyczonej ze sztuki robotnicy wyrażają frustrację biedą wynikającą z głodowych stawek, jakie pracownicy dostają za pracę w fabryce: „Choćby szyny popękały od naszego śpiewu, choćby od naszego śpiewu zawaliły się domy fabrykantów, nikogo to nie obchodzi”. Słowa sztuki Hauptmanna wybrzmiewają aktualnie w kontekście współczesnych stosunków pracy, które komentuje praca Jeremy’ego Dellera. Na banerze z hasłem Today You Have Day Off (2013) znajduje się cytat z wiadomości tekstowej znanej wszystkim zatrudnionym w Wielkiej Brytanii w wymiarze zero godzin, co oznacza brak świadczeń socjalnych oraz minimalnego wynagrodzenia.
 
Ponadto, do industrialnego dziedzictwa odnosi się oprawa świetlna wystawy, stworzona we współpracy z Sevą Granikiem, projektantem oświetlenia rave. Nawiązuje ona do nielegalnych imprez, które pod koniec lat 80. i na początku lat 90. były organizowane w opuszczonych fabrykach Europy i Stanów Zjednoczonych. Deller zwraca uwagę na fakt, że imprezy te, podobnie jak fabryki w czasie rewolucji przemysłowej, były miejscami niebezpiecznymi, w których ciała obu płci ocierały się o siebie w gorącu i przy wstrząsających nimi mechanicznych dźwiękach.
 
Podejmując temat stosunków pracy, nie sposób nie wziąć pod uwagę kolonializmu rozwijanego przez kraje europejskie od XVI wieku. Potrzeba zwielokrotnienia profitu czerpanego z kolonii oraz ich coraz efektywniejsza subordynacja były jedną z głównym przyczyn rozwoju szybkich środków transportu i komunikacji, które i dziś umożliwiają międzynarodową produkcję i sprzedaż. Mimo że popularny termin „postkolonializm” sugeruje, że bogacenie się krajów Europy Zachodniej i Ameryki kosztem Afryki i Azji jest zakończonym procesem historycznym, wielu współczesnych badaczy rzeczywistości politycznej i społecznej podkreśla, że kolonializm nadal istnieje. Przyjął jedynie bardziej cyniczną, zawoalowaną formę.
 
W Polsce podejmowane są analizy polskiego kolonializmu kresowego. W tym kontekście omawiany jest także polski system feudalny, jednak kwestia odpowiedzialności za podbój Afryki i Azji pojawia się głównie w sferze żartów, dotyczących nieudanej próby kolonizacji Madagaskaru w latach 30. XX wieku. Tymczasem Polska jako partner handlowy aktywnie uczestniczy w międzynarodowych rynkach, których fundamenty opierają się na kolonializmie.
 
Z tego też powodu prace takich artystów, jak: Yinka Shonibare czy Ed Atkins dotyczące kolonialnej przeszłości Francji i Wielkiej Brytanii są realizacjami komentującymi nie tylko historię i współczesność naszych europejskich sąsiadów, ale także naszą.
 
W tym kontekście pojawia się także wątek komunizmu i kapitalizmu jako dwóch ideologii, które podzieliły świat po II wojnie światowej na nowe strefy ekonomicznych i politycznych wpływów. Prace Igora Grubića oraz Dominika Langa uchwyciły, jak zmieniające się w tej części Europy ustroje polityczne wpłynęły na rewaloryzację konkretnych stylistyk artystycznych. Little Warsaw, węgierski kolektyw artystyczny korzystający z doświadczenia komunizmu, w którym artyści dorastali, w pracy Dynamus (2008) przedstawił sylwetkę ludzką, siedzącą okrakiem na globie, nawiązując tym samym zarówno do mitycznej figury Atlasa, jak i personifikując XX-wieczne zapędy totalitarne. Natomiast prace takich artystów, jak: Monica Bonvicini, Krystian „Truth” Czaplicki i Eva Kotátková zwracają uwagę na nadwyrężoną kondycję jednostki w warunkach współczesnego kapitalizmu, zachęcając do szerszej analizy problemu subordynacji ciała i umysłu względem obowiązujących dziś norm.
 
 
Wystawie towarzyszy interwencja Maureen Connor i Noah Fischera zatytułówana “Stosunki Pracy: Tu i Teraz”, 2016.
 
Kuratorka Sylwia Serafinowicz

Artyści:
Pilar Albarracín
Ed Atkins
Ewa Axelrad
Johanna Billing
Monica Bonvicini
Krystian „Truth” Czaplicki
Jeremy Deller
VALIE EXPORT
Carlos Garaicoa
Dominique Gonzalez-Foerster
Igor Grubić
Ryszard Grzyb
Binelde Hyrcan
Dominik Jałowiński
Zuzanna Janin
Magdalena Jetelová
Laurie Kang
Anna K.E.
Jürgen Klauke
Eva Kotátková
Alicja Kwade
Dominik Lang
Klara Lidén
Little Warsaw
Natalia LL
Annette Messager
Anna Molska
Carlos Motta
Deimantas Narkevičius
Antonio Paucar
Joanna Rajkowska
Mika Rottenberg
Gregor Różański
Eran Schaerf
Allan Sekula
Shikeith
Yinka Shonibare
Piotr Skiba
Goran Škofić
Slavs and Tatars
Tatiana Trouvé
Krzysztof Wałaszek
Piotr Wysocki