84. rocznica urodzin wybitnego aktora. Był chwalony przez zagranicznych krytyków

– Był uosobieniem twórczego podejścia do aktorstwa Jerzego Grotowskiego, wykorzystującego proces głębokiej i zarazem czynnej introspekcji jako podstawę do stworzenia precyzyjnej struktury organicznych działań aktorskich o charakterze transgresji – czytamy w komunikacie Instytutu Grotowskiego.   

Ryszard Cieślak (1937–1990) dołączył do Teatru 13 Rzędów w Opolu w 1961 roku, w zespole Teatru Laboratorium pracował aż do jego samorozwiązania w 1984. Pierwszym przedstawieniem z jego udziałem był „Kordian”. Następnie wystąpił w „Akropolis” i „Tragicznych dziejach doktora Fausta”, gdzie zwrócił na siebie uwagę sceną szaleństwa Benwolia.

W „Studium o Hamlecie” dodatkowo pełnił przy Grotowskim funkcję asystenta reżysera. Wkrótce po realizacji tego przedstawienia rozpoczął się okres bliskiej i intensywnej współpracy Cieślaka i Grotowskiego, związany z rolą Don Fernanda w „Księciu Niezłomnym”. Jej efektem była legendarna kreacja, stanowiąca pierwszą realizację aktu całkowitego.

Zagraniczne sukcesy

Prezentacje przedstawienia w czasie występów zagranicznych Teatru Laboratorium w drugiej połowie lat 60. zapewniły Cieślakowi międzynarodową sławę i status ikony współczesnego teatru. W latach 1967–69 wraz z całym zespołem brał udział w pracach nad „Ewangeliami”, w których kreował Umiłowanego, oraz nad „Apocalypsis cum figuris”, gdzie stworzył kolejną legendarną rolę – Ciemnego. Po występach Teatru Laboratorium w Stanach Zjednoczonych, jesienią 1969, Cieślak został uznany przez nowojorskich krytyków najwybitniejszym aktorem teatrów off-Broadwayu roku 1969.

Od 1972 aktywnie włączył się w działania parateatralne, stopniowo obejmując funkcję lidera „Large Special Project”, a następnie „Special Project”. W latach 1979–80 należał do części zespołu Teatru Laboratorium realizującego przedsięwzięcie „Drzewo Ludzi”. W roku 1981 kierował pracami nad kreowanym zbiorowo ostatnim przedstawieniem Laboratorium – „Thanatos polski”. Równolegle rozwijał współpracę z europejskimi, amerykańskimi i kanadyjskimi ośrodkami teatralnymi. Od roku 1982 pracował głównie za granicą, prowadząc liczne kursy i warsztaty teatralne oraz reżyserując. Od września 1984 na zaproszenie Petera Brooka brał udział w pracach międzynarodowego zespołu realizującego przedstawienie według „Mahabharaty”, w którym kreował rolę niewidomego władcy Dhritarashtry (premiera 7 lipca 1986). Od września roku 1989 był zatrudniony jako visiting professor w New York University Tisch School of Arts.

Zmarł 15 czerwca 1990 w Houston w Stanach Zjednoczonych na nowotwór płuc. Pochowany został na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Autorem rzeźby nagrobnej jest Krzysztof. M. Bednarski.