Gniew przełożony na działanie i walkę. Licealistki w obronie klimatu

– Młodzi ludzie starają się, jak mogą, żeby dorośli zwrócili uwagę na problem i zaczęli działać. Wierzymy, że nasze starania nie idą na marne, a dorośli i władze będą z czasem coraz bardziej nas słuchali – mówią nam Natalia Gryżenia i Martyna Pazdan, autorki zorganizowanej w ramach mikrograntów młodzieżowych wystawy „Poczuj klimat — przeżycie zmian klimatycznych”, którą do 18. stycznia 2020 roku można oglądać na poziomie -1 Mediateki (wstęp wolny).

Celem ekspozycji jest uświadomienie jej odbiorcom problemu, jakim – zdaniem młodych artystek – są globalne zmiany klimatu. Na potrzeby wystawy stworzyły „TUNEL PRZYSZŁOŚCI”, który został wykonany z odpadów, głównie plastiku. W środku jest podwyższona temperatura i słychać dźwięk palącego się ognia płonących od suszy lasów i puszczy oraz odgłosy zwierząt i przyrody. Po wyjściu z tunelu dalej prowadzą różnokolorowe ścieżki odzwierciedlające żywioły: wodę, ziemię i powietrze. Drogi prowadzą do części edukacyjnej wystawy, gdzie znajdują się informacje na temat zanieczyszczeń oraz powodów ich powstawania.

Ta wystawa to kolejny przykład na to, jak protesty przeciwko zmianom klimatycznym inspirują ich uczestników, w tym młodych ludzi. Osoby biorące udział w Młodzieżowych Strajkach Klimatycznych wyróżniają się oryginalnym, często dowcipnymi hasłami na transparentach i niebanalnym ubiorem. – Wydaje nam się, że chcą zwrócić uwagę na to, o co walczą. Wiadomo, że wyróżniające się hasła czy ubiór zapewni im więcej uwagi, co przyczynia się do szerszego odbioru tego, co starają się przekazać – mówią Gryżenia i Pazdan. – Uważamy jednak, że nikogo nie udają i po prostu nie boją się być sobą, ponieważ są otoczeni ludźmi, którzy są w podobnej sytuacji, walczą o to samo i się rozumieją – dodają autorki wystawy klimatycznej.

Przeciwnicy tych protestów twierdzą, że przyczyniają się one do zaśmiecania ulic, a  zużywanie dużych ilości papieru na transparenty zakrawa ich zdaniem na hipokryzję. Gryżenia i Pazdan, odpowiadając na ten zarzut, wyjaśniają, że młodzież protestuje jedynie przeciwko bardzo powszechnemu użytkowi papieru czy plastiku jednorazowego wykorzystania.  – Transparenty można wykorzystywać wielokrotnie, ponieważ hasła –  niestety –  nie tracą na aktualności. Ponadto domagamy się zmian systemowych, a nie tylko jednostkowych. Staramy się namawiać poszczególne osoby, choćby przez naszą wystawę, do ograniczenia tego typu materiałów, bo nawet najmniejsza zmiana jest istotna. Zdajemy sobie sprawę, że potrzebne jest wprowadzenie ograniczeń prawnych, aby rzeczywiście uchronić się przed tragicznymi skutkami kryzysu klimatycznego. Zarzut ten uważamy więc za bezpodstawny, nie w tym tkwi sedno problemu – ripostują.

Gdy wspólnie tworzyły wystawę, ich cel sprowadzał się do tego, żeby połączyć ważny dla nich temat z formą, która jednocześnie będzie sztuką. – Mamy nadzieję, że udało się nam stworzyć coś, co zostanie uznane za sztukę. Było to dla nas ważne, ponieważ uważam, że dzięki sztuce możemy przekazywać innym wartości, których nie da się opisać słowami – tłumaczą artystki.

– Pomysł na wystawę pojawił mi się w głowie po którymś z Młodzieżowych Strajków Klimatycznych, na którym byłam – mówi Natalia Gryżenia. – Mimo to, wciąż czułam się bezsilna. Przede wszystkim byłam przerażona i chyba dotarło do mnie, że naprawdę możemy nie mieć takiej przyszłości na tej planecie, na jaką każdy z nas zasługuje. Chodzi o przyszłość zdrową, bezpieczną, równą poprzednim pokoleniom. Czułam, że nikt z ludzi u władzy i niektórzy z mojego otoczenia, nie robi nic, aby nam pomóc. Wręcz przeciwnie, często działają przeciwko nam. Czułam potrzebę zrobić cokolwiek, co miałoby większy wpływ – wyjaśnia.

– Staramy się patrzeć na sprawę optymistycznie i wierzyć, że protesty coś zmienią, ale to nie jest pewne, ponieważ osoby w naszym wieku są traktowane przez władzę, jakby nie miały pojęcia, o czym mówią. A to nieprawda – wiedzą więcej niż większość dorosłych, ponieważ muszą, ponieważ to jest dla nich zagrożenie, a nie dla osób starszych. Mimo wszystko warto brać udział w tych protestach, ponieważ uświadomiły one wielu osób o skali problemu – dodają Gryżenia i Pazdan.

Ich zdaniem sztuka przemawia do ludzi w bardzo personalny sposób. – Uważamy, że najlepsza sztuka powstaje, jeżeli autor skupia się dokładnie na tym – aby każda osoba, która ją ogląda, czuła, że to wiadomość właśnie do niej. Aby nie tylko zrozumiała przekaz, ale również wywołało to u niej jakieś emocje, przemyślenia czy odczucia. To starałyśmy się osiągnąć na naszej wystawie – tłumaczą artystki.

– Jeżeli choć jedna osoba, która nie zdawała sobie sprawy z tego, jak drastyczne są zmiany klimatyczne, których doświadczamy, zobaczy tę wystawę i będzie ona dla niej powodem jakiś przemyśleń, uznamy to za olbrzymi sukces – podkreślają Gryżenia i Pazdan. Podkreślają też, że do wystawy ma dostęp każda osoba odwiedzająca Mediatkę, więc szanse na to są, ich zdaniem, spore.  – Starałyśmy się przede wszystkim nagłaśniać to wydarzenie w mediach społecznościowych, bo w obecnych czasach praktycznie każdy ma telefon oraz Instagrama czy Facebooka. Uznałyśmy ten sposób za najbardziej efektywny – dodają.

Jak tłumaczą, wystawa „Poczuj klimat” ma dużą wartość merytoryczną i jest wynikiem kilkumiesięcznego reasearchu. – Jest to bowiem nie tylko tunel, ale również karty informacyjne. My również wiele dowiedziałyśmy się o tej inicjatywie i myślimy, że każdy znajdzie w wystawie choćby jedną rzecz, z której wcześniej nie zdawał sobie sprawy – powiedziały młode artystki.

Ich zdaniem, aby poczuć klimat nie trzeba się zbytnio wychylać i starać. – Każdy z nas go czuje, oddychając zanieczyszczonym powietrzem, wychodząc w dziwnie ciepłej, jak na tę porę roku, pogodzie czy oglądając filmik palących się lasów. Jedyne, co każdy z nas powinien zrobić, to zrozumieć klimat. Wiedzieć, dlaczego jest gorąco, dlaczego lasy się palą i dlaczego mamy tyle smogu. Kiedy już to zrozumiemy, wystarczy chcieć i zacząć działać – podkreślają.

Jak dodają, płuca naszej planety, bez których nie przeżyjemy, w 2019 roku paliły się ponad 80 tysięcy razy, a wycinki nadal zabierają ogromne tereny lasów deszczowych. Przypominają też, że Polska była jedynym państwem, które nie podpisało się pod celem neutralności klimatycznej do 2050 roku. – Jest to ustawa, która mogła dać nam choć trochę więcej nadziei. Mogłybyśmy wymieniać dalej, ponieważ każdego dnia spotykamy się z nowymi informacjami czy sytuacjami, które sprawiają, że jesteśmy przerażone – powiedziały Gryżenia i Pazdan.  

Zapytane, czy są z tego powodu wściekłe, odparły, że choć to mocne słowo, to często politycy i ludzie totalnie obojętni wobec klimatu, choć świadomi problemu, sprawiają, że tak właśnie się czują. – Nie możemy patrzeć na to, jak ignorują problem – bagatelizują go, a jednocześnie wyniszczają naszą planetę dla własnej wygody i zysków. Jesteśmy wściekłe, bo nie zmienię tych, którzy decydują o tym, na jakim świecie będziemy żyły w przyszłości. Staramy się jednak to zdenerwowanie przekładać na działanie, pracę oraz walkę – podkreślają młode artystki. I dodają, że wierzą w swoje pokolenie. – Wierzymy, że większość z nas jest gotowa na drastyczne zmiany i że stajemy się ważną przestrzenią w polityce, a nasze zdanie jest coraz częściej brane pod uwagę – powiedziały Natalia Gryżenia i Martyna Pazdan.