Jak wygląda nieprzekupny kasjer?

„Niewątpliwą ozdobą kolekcji jest cyrkiel proporcjonalny z ok. 1700 r., uniwersalny przyrząd do obli-czeń, protoplasta kalkulatora, autorstwa wybitnego wytwórcy instrumentów naukowych i zegarmistrza Michaela Butterfielda (1635-1724),  inżyniera króla Francji Ludwika XIV” – wyjaśnia Tadeusz Fercowicz, kurator wystawy. – „Pokażemy również ciekawe klasyczne kątomierze służące do mierzenia kątów, autorstwa Paula Bluma ze Świdnicy z 1753 i berlińskiego mistrza Ringa z ok. poł. XVIII w. oraz znaną od starożytności metodę „liczenia na liniach” na zrekonstruowanym abakusie (tablica z rowkami), pierwowzorze liczydła, z zastosowaniem oryginalnych liczmanów, miedzianych i brązowych w tym XVI- i  XVII-wiecznych”.

Niezwykle rzadkim zabytkiem prezentowanym na niewielka płytka miedziorytnicza z XVII w. służąca do odbijania papierowych wersjitabliczki mnożenia Napiera. Tabliczka Napiera oparta jest na wywodzącej się z Indii metodzie mnożenia w kratkach, znanej w Europie jako geolosia, sprowadzającej mnożenie do serii dodawań. Lord John Napier (1550–1617), słynny szkocki matematyk, jeden z odkrywców logarytmów (1614), tzw. kropki dziesiętnej, ułożył tablice logarytmów i zasłynął jako wynalazca kostek (pałeczek) Napiera (1617). Poszczególnymi kostkami można było manewrować, co umożliwiało mnożenie bez zapisywania, dzielenie, a nawet wyciąganie pierwiastka. Tabliczka mnożenia i pałeczki Napiera były wykorzystywane przez ok. 200 lat.

Warto zwrócić także uwagę na dwa „białe kruki” z Biblioteki Muzeum Narodowego we Wrocławiu: rzadki starodruk „Pouczenie o mierzeniu cyrklem i linią” z 1525 r. autorstwa Albrechta Dürera (poka-zany zostanie drzeworyt przedstawiający zasady rysunku perspektywicznego, z komentarzem) oraz rękopis dzieła kartografa i metrologa Paula Pfinzinga (1554–1599) „Metoda geometryczna” z 1598 r., z którego zaprezentowany zostanie rysunek ilustrujący zasadę mierzenia pola powierzchni metodą wagową.  

Wystawę można oglądać w Muzeum Narodowym we Wrocławiu od  13 czerwca do 13 sierpnia 2017.