„Ku nowemu życiu”. Żydzi na Dolnym Śląsku [WYSTAWA]

„Ku nowemu życiu” to tytuł książki w języku jidysz autorstwa Jakuba Egita, przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego na Dolnym Śląsku. Wydana w 1947 roku we Wrocławiu publikacja podsumowywała dwa lata istnienia tak zwanego osiedla żydowskiego na Dolnym Śląsku. To także tytuł polskojęzycznej gazety żydowskiej, ukazującej się w latach 1946–1947, której redaktorem był pisarz, aktor i teatrolog Icchak Turkow. „Nowe życie” to metafora nowego etapu w życiu żydowskich uchodźców, repatriantów i ocalonych z Holokaustu, który zaczynał się po 1945 roku na Dolnym Śląsku, ale także nowego etapu w życiu emigrantów żydowskich, którzy wyjeżdżając z Dolnego Śląska w ramach różnych fal emigracji na zawsze opuszczali Polskę.

– Po II wojnie światowej Dolny Śląsk stał się największym skupiskiem uratowanych od zagłady polskich Żydów – mówi Tamara Włodarczyk, jedna z kuratorek wystawy. – W historiografii pojawia się nawet pojęcie „osiedle żydowskie”, oznaczające początkowo skupisko kilkunastu, a następnie ponad 40 miejscowości, w których osiedliło się po II wojnie światowej około 100 tysięcy Żydów, w tym ponad 86 tysięcy przybyłych z ZSRR, w ramach przesiedleń obywateli polskich. Większość z nich wyjechała z Polski w czasie kolejnych fal emigracji – po pogromie kieleckim, po powstaniu Państwa Izrael, w drugiej połowie lat 50. oraz po Marcu’68. Do dziś jednak na Dolnym Śląsku działają organizacje żydowskie – między innymi cztery oddziały Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce (TSKŻ), dwie gminy żydowskie, Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej oraz Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu” - dodała.

Na wystawie dominują fotografie, z którym wiele zostanie pokazanych po raz pierwszy. Pochodzą ze zbiorów instytucji zajmujących się dokumentowaniem dziedzictwapolskich Żydów,między innymi: Katedry Judaistyki Uniwersytetu Wrocławskiego, Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce i Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu. Uzupełnieniem ekspozycji będą zdjęcia z archiwów rodzinnych dolnośląskich Żydów oraz emigrantów żydowskich mieszkających obecnie poza granicami Polski. Na wystawie będzie można również zobaczyć dokumenty życia społecznego: plakaty imprez i uroczystości organizowanych przez organizacje i instytucje żydowskie (w języku polskim i jidysz), dokumenty osobiste dolnośląskich Żydów oraz filmy dokumentalne, wywiady, nagrania żydowskich artystów i zespołów muzycznych z lat 50. i 60. XX wieku.
Otwarcie wystawy zostało zaplanowane w związku z rocznicą pogromu Nocy Kryształowej. Tego dnia – 9 listopada – obchodzony jest także Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. Zakończenie wystawy jest natomiast powiązane z obchodami 50. rocznicy Marca’68, które w 2018 roku będą miały szczególnie uroczysty charakter.

Wystawie towarzyszy publikacja popularnonaukowa, w której znalazły się wspomnienia czworga dolnośląskich Żydów oraz dwóch emigrantów marcowych (obecnie mieszkających w Izraelu i w Szwecji), do dziś utrzymujących ścisłe kontakty z Polską. Całość jest bogato ilustrowana archiwalnymi zdjęciami, z których część nie była dotąd publikowana, i innymi materiałami ikonograficznymi.

Wystawę będzie można oglądać w dniach 12 listopada 2017 – 11 marca 2018 w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu (ul. Traugutta 111/113).

Otwarcie wystawy: 10 listopada, godz. 18:00.

Program wydarzeń towarzyszących wystawie:

25 listopada, godz. 12:00

"Wycinanki żydowskie – warsztaty dla dzieci w wieku 8–14 lat"

Wstęp z biletem za 3 zł

Zapisy: tel. 71 344 33 13

[email protected]

2 grudnia, godz. 16:00

Promocja książki "Ku nowemu życiu. Żydzi na Dolnym Śląsku w latach 1945–1970"

Wstęp wolny

13 stycznia 2018, godz. 15:00

Kuratorskie oprowadzanie Tamary Włodarczyk

24 lutego, godz. 15:00

"Życie religijne we Wrocławiu do 1968 roku"

Wykład Jerzego Kichlera

3 marca, godz. 11:00

Spacer po żydowskim Wrocławiu

10 marca, godz. 15:00

Finisaż wystawy, w programie m.in.: wykład "Marzec _68 we Wrocławiu".