Kultura

Motywy jajka i stołu wielkanocnego w sztuce

2020-04-12, Autor: Michał Hernes

Pracownicy Pawilonu Czterech Kopuł i Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu przypominają, że jajko stanowi zalążek nowego życia i w związku z tym stało się, znanym w wielu kulturach, symbolem odradzającego się życia. Motyw jajka w malarstwie pojawia się w twórczości takich sław jak Salvador Dali, René Magritte czy Stanisława Witkiewicz, a także w mitach z niemal całego świata. Inspiracją dla artystów jest też wielkanocny stół.

Reklama

– Uważane za kolebkę życia, najdoskonalszą formę na świecie, jajko przewija się w twórczości rumuńskiego rzeźbiarza Constantina Brâncușiego – podkreślają pracownicy Pawilonu Czterech Kopuł. Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu. I przypominają o fasadzie muzeum Salvadora Dalego w Figueres na północy Katalonii, które wieńczy zaprojektowana przez artystę attyka w kształcie... olbrzymich jaj.

Jajko jako symbol wykorzystywali w swej twórczości m.in. Hieronim BoschPieter Breughel.

Pracownicy Pawilonu Czterech Kopuł przypominają zaś o dziecięcej pracy Tadeusza Brzowoskiego, która była prezentowana na wystawie „Tu strzyka, tam łupie, ale rży. A sumienie kąsa. Tadeusz Brzozowski – inspiracje, konteksty, ślady” w Pawilonie Czterech Kopuł w 2018 r. Jak podkreślają, myślenie formą i kolorem widać już w pierwszych pracach artysty.

Mityczne jajka

Pracownicy Muzeum Etnograficznego we Wrocławiu przypominają, że jajko jako symbol początku jest obecne w mitach kultur chłopskich i plemiennych na niemal całym świecie. – Odnajdujemy je w opowieściach o narodzinach Boga – stwórcy świata, ludzkiego rodu. Żyjący blisko natury człowiek zawsze interesował się nie tylko mikrokosmosem, swoim myśleniem ogarniał także makrokosmos. Próbował rozpoznać, nazwać i opisać: bogów czy Boga, gwiazdy, księżyc, wodę, ogień, chmury. Zadawał pytanie o ich początek. Chciał wiedzieć, jak powstał świat – czytamy na stronie Muzeum Etnograficznego.

Fantastyczny ptak składał jajko w wodach praoceanu zarówno w starożytnym Egipcie, jak i u Indoeuropejczyków i w kulturach Dalekiego Wschodu. Z tego jaja wykluwały się wszelkie formy życia.

– W micie fińskim jajo, z którego powstał świat, znosi kaczka na kolanach Boga – władcy oceanu lub na wzgórzu, które wyłania się z praoceanu. Kosmogoniczne mity o zgubieniu jaja przez kaczkę i jego pozostawieniu w wodzie, co mogło dawać początek życiu – obecne są również w folklorze rosyjskim. W tradycji wedyjskiej z zarodka złotego jaja pływającego w praoceanie narodził się Brahma, tworząc ze skorup niebo i ziemię – wyjaśniają pracownicy Muzeum Etnograficznego. I dodają, że wielkie jajo Egipcjanie mieli zawieszać u sklepienia świątyni, a w Polsce u powały chłopskiego domu.

Co ciekawe,w kulturowych przekazach z jaja rodzą się również bogowie i herosi. Zeus przybierając postać łabędzia, zapłodnił śmiertelniczkę Ledę, królewnę etolską, a z jaj przez nią złożonych urodziła się Helena oraz jej bracia – Kastor, Polluks i Polideukes. Legenda głosiła, że tej samej nocy, kiedy Leda obcowała z Zeusem, oddała się także swojemu mężowi Tyndareosowi.

– Tak jak bracia Heleny mieli według tradycji mieć jeden boskiego, a drugi ziemskiego ojca, tak w świecie realnym wciąż walczyły ze sobą siły dobra i zła, sacrum splatało się z tym, co przyziemne. I na to kultury miały swoją odpowiedź. Tradycja perska mówi o tym, że zmieszane siły dobra i zła wzięły swój początek z walki dwóch braci, z których jeden miał jajko z dobrymi duchami, a drugi z demonami – wyjaśniają pracownicy Muzeum Etnograficznego. Na pamiątkę tamtego pierwotnego sporu Persowie do dziś obdarowują się czerwonymi jajkami.

Wielkanocny stół

Inny dziecięcy rysunek Brzozowskiego, który był prezentowany na wystawie, to „Stół wielkanocny w dawnym domu szlacheckim”. Pracownicy Pawilonu Czterech Kopuł zwracają uwagę na to, że praca ta „zdradza wspaniały zmysł obserwacji, jakim był obdarzony artysta już jako dziecko”.

Wielkanocne zwyczaje

– Dawniej wielkanocnych zwyczajów było bardzo dużo i właściwie cały Wielki Tydzień obfitował w niesamowite, magiczne wydarzenia. Już w Wielką Środę na polskiej wsi zaczynały się te najciekawsze, czyli pogrzeb żuru i topienie Judasza – o wielkanocnych zwyczajach mówi Agnieszka Szepetiuk-Barańska z działu Folkloru wrocławskiego Muzeum Etnograficznego.

Sprawdź, jak dobrze znasz symbole Wielkiej Nocy [QUIZ]

Sprawdź, jak dobrze znasz symbole Wielkiej Nocy [QUIZ]

W naszym świątecznym quizie sprawdzamy waszą wiedzę na temat symboli i tradycji wielkanocnych.

Rozwiąż quiz

Oceń publikację: + 1 + 5 - 1 - 1

Obserwuj nasz serwis na:

Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu www.tuwroclaw.com nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.

Najczęściej czytane

Alert TuWrocław

Byłeś świadkiem wypadku? W Twojej okolicy dzieje sie coś ciekawego? Chcesz opublikować recenzję z imprezy kulturalnej? Wciel się w rolę reportera www.tuwroclaw.com i napisz nam o tym!

Wyślij alert

Sonda

Kogo poprzesz w wyborach prezydenta Wrocławia?







Oddanych głosów: 8621