Na weekend: Kościół Bożego Ciała we Wrocławiu

Pierwotnie należał on do joannitów, którzy zjawili się na Dolnym Śląsku w XII stuleciu. Początkowo mieli oni włości w niegdysiejszej wsi, dziś będącej osiedlem, Gaj. Za datę rozpoczęcia budowy kościoła (bądź kaplicy) przyjmuje się rok 1318, bądź 1320.

Budynek ten od początku miał wezwanie Bożego Ciała. W trzydzieści lat później pojawiły się pierwsze informacje na temat szpitala jaki obok świątyni wybudowali joannici, zaś pod koniec lat 60. XIV wieku, z polecenia ówczesnego opata, Jana Oczko, komandoria zakonna i świątynia zostały połączone za pomocą krużganka.

W XV stuleciu miała miejsce gruntowna przebudowa kościoła. Przedłużeniu uległa nawa główna a także nawy boczne i zakrystia. Bryła nabrała wówczas kształtu jaki jest nam znany obecnie.

Lokalizacja przy miejskich murach sprawiła, że na elewacjach budowli mieściły się niewielkie wieżyczki, których używano w celach obronnych. Od 1540 roku z rozkazu cesarza Ferdynanda I, w świątyni odprawiano nabożeństwa dla wyznawców luteranizmu. W latach późniejszych świątynia stała się magazynem, w którym gromadzono zapasy żywności, a część pomieszczeń zaadaptowana została na stajnie. Wnętrze i wyposażenie uległy wówczas dewastacji.

Pod koniec XVII wieku budynek powrócił on w ręce katolików. Stało się tak za sprawą wrocławskiego biskupa Franciszka Ludwika, który odkupił budowlę. W 1700 roku przystąpiono do kolejnych przebudów świątyni. Zyskała ona wyposażenie barokowe. W nawach bocznych zainstalowano nowe okna.

Dobra passa przerwana została wybuchem baszty prochowej w 1749. Podobnie jak pobliski kościół świętej Doroty, tak i świątynia Bożego Ciała doznały uszkodzeń na skutek eksplozji. Podczas trwania wojny siedmioletniej po raz wtóry pełniła ona funkcję magazynu. Wtedy to kościół ponownie uległ dewastacji.

W 1810 roku po raz wtóry został wyremontowano, jednak już w 1813 roku posłużył jako lazaret. W 1826 roku krużganek został zlikwidowany. W latach 30. XIX stulecia wykonano serie remontów. Przerwane zostały one podczas burzy w 1874 roku, kiedy piorun uderzył w dach budowli. W rok później wzniesiono kruchtę neogotycką i od tego czasu oddano budynek wyznawcom starokatolicyzmu. Katolicy rzymscy odzyskali kościół w 1921 roku. W drugiej połowie lat 20. XX stulecia trwały kolejne remonty kościoła. W 1945 roku na skutek działań wojennych budowla została zrujnowana niemalże w 75%. Jej remont przypadł na lata 50. i 60. XX wieku i od tamtego czasu znajduje się w dobrym stanie.

Z architektonicznego punktu widzenia jest to kościół orientowany typu bazylikowego, posiadający trzy nawy, wzniesiony na planie prostokąta. Został wykonany z cegły. Nie ma wydzielonego prezbiterium. Nawa główna przykryta jest dachem dwuspadowym, ceramicznym i posiada pięć przęseł. Zakończona jest trójbocznie.

Od strony zachodniej umiejscowiono szczyt gotycki z płycinami i sterczynami. Pod nim umiejscowiono wysmukłe okno z maswerkiem zakończone ostrołukowo. Do środka budynku prowadzi przedsionek posiadający szczyt analogiczny do zachodniej elewacji. Budowla kryta jest dwuspadowym ceramicznym dachem. W jego środku mieści się portal ostrołukowy z archiwoltą, zakończony ostrołukowo.

Okna budowli są również ostrołukowe, posiadają maswerki. W nawach bocznych zostały one zmniejszone i zwieńczono półkoliście, na skutek barokowej przebudowy i ulokowano je w niszach po dawnych otworach. Wnętrze pokrywają gotyckie sklepienia, w nawie jest to sklepienie krzyżowe, w prezbiterium zaś gwiaździste i przedzielone rzędami filarów.

Dawne wyposażenie zostało częściowo zniszczone. Pozostałe elementy zostały przeniesione w latach 20. XX wieku do Muzeum Archidiecezjalnego.