Odkrywamy Wrocław: Dawny dom handlowy C&A przy Oławskiej

Wzniesiony w 1931 roku według projektu architekta i artysty Seppa Kaisnera (1872-1936), który zaprojektował również około dwudziestu innych gmachów dla firmy C&A w Europie. Kaisner od 1911 roku uczył projektowania i perspektywy w Berlińskiej Akademii Sztuki. Poza Wrocławiem działał w Berlinie, Monachium, Lipsku i Karlsruhe.

 

Nazwa firmy jest skrótem od Clemens & August, czyli imion braci Brenninkmeyer, którzy w 1841 wyemigrowali z Niemiec i w holenderskim mieście Sneek założyli firmę odzieżową. W 1861 otworzyli pierwszy sklep C&A, oferujący gotową odzież w różnych rozmiarach i po przystępnych cenach.

 

Dom handlowy Clemensa i Augusta Brenninkmeijerów we Wrocławiu stanął w miejscu hotelu Weisser Adler (Biały Orzeł), który powstał w 1898 roku, podczas wrocławskiego boomu hotelowego z przełomu XIX i XX wieku. Biały Orzeł przetrwał 32 lata i był drugim rozebranym hotelem pod budowę domu handlowego. Pierwszym był Hotel Residenz, który zniknął z placu Kościuszki w 1929 roku pod budowę domu towarowego Wertheim (Renoma), o czym pisaliśmy prawie rok temu.

 

Dom handlowy C&A charakteryzował się surową, modernistyczną formą i żelbetową konstrukcją słupowo-ryglową. Pięciokondygnacyjny, narożny gmach zbudowany został na rzucie prostokąta w obrębie parteru (tam mieściły się sale sprzedaży) i na rzucie w kształcie litery „L” w obrębie wyższych kondygnacji, gdzie mieściły się biura. Jednolicie przeszklona fasada parteru handlowego kontrastowała z częściami biurowymi na piętrach, których elewacja układała się w poziome, naprzemienne pasy okien, gzymsów i ścian licowanych trawertynem.

 

Jedynym wyróżniającym się detalem budynku (poza ozdobnymi gzymsami) jest narożnikowe połączenie fasady wschodniej (od ulicy Łaciarskiej) i północnej (od ulicy Oławskiej) w formie zaokrąglonego nadwieszenia zakończonego miedzianym daszkiem. Było to delikatne nawiązanie do narożnika domu handlowego Kameleon przy ulicy Szewskiej, z którym C&A niemal sąsiaduje.

 

Od strony ulicy Łaciarskiej ostatnia kondygnacja została nieco wycofana, by pomieścić oszkloną werandę. Wyrafinowana, prosta i elegancka forma gmachu wzbogacona została ekspresyjnie uformowanymi neonami i logo firmy, które wieńczyło, wystający w stronę ulicy Oławskiej, narożnik. Wszystkie domy handlowe sieci C&A charakteryzowały się funkcjonalną i nowoczesną, minimalistyczną formą.

 

Od 1937 roku budynek nazywany był „Małym Awagiem” (miano „dużego” lub po prostu Awagu nosił Wertheim czyli obecna Renoma). W tym czasie, w wyniku „aryzacji” (Arisierung) czyli procesu wypierania Żydów z gospodarki III Rzeszy, wiele domów handlowych przejęła nowa spółka „Allgemeine Warenhaus Gesellschaft GmbH” czyli AWAG.

 

Dawny hotel Weisser Adler, w miejscu którego wybudowano dom handlowy C&A (fot. Wratislaviae Amici)

Po 1945 roku budynek został przejęty przez Skarb Państwa. W 1948 roku urządzono tu delegaturę „Czytelnika” i drukarnię dziełowo-gazetową. W 1949 roku ukończono generalny remont budynku i zainstalowano maszyny introligatorskie. Gmach byłego domu handlowego stał się siedzibą Wrocławskiej Drukarni Dziełowej, a następnie Wrocławskich Zakładów Graficznych, czego śladem był jeszcze do niedawna widoczny, zaniedbany neon WZG.

 

W 2011 roku rozpoczęła się przebudowa obiektu na budynek biurowo-usługowy „Quantum Oławska” , w którego podziemiach mieścić się ma klub muzyczny a na parterze – sklepy i usługi. Dzięki temu ulica Oławska odzyska trochę swojego blasku, a Wrocław – kolejną perełkę przedwojennego modernizmu.

 

----------------

 

W cyklu Odkrywamy Wrocław pisaliśmy o miejscach takich jak: WUWA, Arsenał, Uniwersytet Wrocławski, Ogród Botaniczny, nasyp kolejowy przy ul. Bogusławskiego i Nasypowej, Ogród Japoński, nasz własny plac Gwiazdy, o pomyśle budowy wieżowców zamiast Sukiennic w Rynku, legendarnych barach mlecznych, kampusie Politechniki, wzgórzu Bendera, Poltegorze, trzech wrocławskich lotniskach, o ulicy Szewskiej, początkach miasta, wrocławskim Manhattanie, ogrodach Ossolineum, młynie św. Klary, Solpolu... i wielu, wielu innych.

 

Wszystkie teksty z naszego cyklu znajdziecie w specjalnej zakładce.

 

Zapraszamy Was do współpracy przy jego tworzeniu. Piszcie do nas maile z propozycjami miejsc.