Odkrywamy Wrocław: Kamienice Hansa Poelziga przy Sztabowej i Sudeckiej

Kupiec Heinrich Lauterbach był właścicielem lasów, tartaków i handlował drewnem na terenach Galicji, Austrio-Węgier i dzisiejszej Polski. Był również ojcem architekta o tym samym imieniu, o którym wspominałem w pierwszym tegorocznym artykule, dotyczącym przedwojennego osiedla „Na Polance”. Gdy młody Lauterbach, przyszły architekt, miał 14 lat – jego ojciec zlecił Hansowi Poelzigowi wybudowanie ciągu kamienic przy ulicy Sudeckiej – ówczesnej Hohenzollern Strasse – i ulicy Sztabowej (Menzel Strasse).

Nie będziemy tutaj przybliżać sylwetki Hansa Poelziga – o tym wybitnym wrocławskim architekcie możecie Państwo przeczytać w artykule o biurowcu jego autorstwa na rogu Ofiar Oświęcimskich i Łaciarskiej. Opisywane dziś domy charakteryzowały się skromnym opracowaniem fasady, a ich elewacje dekorowane były dużymi oknami w różnych kształtach i wielkościach, czasem gzymsami podokiennymi, płycinami wykonanymi w tynku czy balkonami z masywnymi, murowanymi balustradami. Ówcześni krytycy byli niepocieszeni – uważali takie rozwiązania za zbyt ubogie dla kamienic tej rangi.

Były to bowiem domy o wysokim standardzie, oferujące duże, sześciopokojowe mieszkania, które zajmowały na ogół całe piętro. Kamienice rozplanowano wokół jednego lub dwóch dziedzińców, dostarczających światło do mieszkań i ułatwiających ich przewietrzanie. W każdym budynku zaprojektowano dwie klatki schodowe – główną, bardzo reprezentacyjną, oraz skromną – dla służby.

Kamienice przy ul. Sudeckiej nie przetrwały wojny (poza budynkiem narożnym, należącym również do ulicy Sztabowej). Sześć z nich w środku pierzei było lekko cofniętych, dzięki czemu posiadały one małe ogródki od frontu. Wśród niezachowanych budynków wyróżniał się dom zbudowany na użytek właściciela, Heinricha Lauterbacha, w którym mieściło się również biuro jego firmy. Dom na zewnątrz prezentował się bardzo skromnie, a jego fasadę dekorowały jedynie trzy płaskorzeźby. Autorami tych reliefów był Theodor von Gosen (autor m.in. „Amora na Pegazie” przy Promenadzie Staromiejskiej czy posągu Sprawiedliwości nad wejściem do Sądu Okręgowego) i Alfred Vocke (autor „Ucieczki do Egiptu” na dawnym osiedlu Westend na Szczepinie).

Ocalałe budynki przy ulicy Sztabowej nie robią dziś oszałamiającego wrażenia na przechodniach – przebudowy zdeformowały ich bryły, co szczególnie widać w konstrukcji dachów. Ponieważ nie figurują one w rejestrze zabytków, niełatwo będzie o dofinansowanie ich remontu, którego zapewne wymagają. Mimo tych niedoskonałości – kamienice Hansa Poelziga stanowią ważny przykład architektury z początku XX wieku.

Ich autor czerpał inspirację z angielskiego ruchu Arts and Crafts, zrzeszającego, na przełomie XIX i XX wieku, wielu artystów, architektów i rzemieślników, skupionych wokół wspólnego celu – tworzenia sztuki użytkowej, służącej całemu społeczeństwu. Stąd wygodne i funkcjonalne wnętrza oraz skromne fasady, przypominające formą rezydencje typowe dla obszarów podmiejskich.

Przedwojenny plan całego założenia urbanistycznego, fot. Wratislaviae Amici

Spacerując ulicą Sztabową, nie zdziwcie się Państwo, gdy jakiś turysta z zapałem fotografować będzie te niepozorne, na pierwszy rzut oka, kamienice. To na pewno miłośnik architektury, odkrywający Wrocław.

----------------

W cyklu Odkrywamy Wrocław pisaliśmy o miejscach takich jak: WUWA, Arsenał, Uniwersytet Wrocławski, Ogród Botaniczny, nasyp kolejowy przy ul. Bogusławskiego i Nasypowej, Ogród Japoński, nasz własny plac Gwiazdy, o pomyśle budowy wieżowców zamiast Sukiennic w Rynku, legendarnych barach mlecznych, kampusie Politechniki, wzgórzu Bendera, Poltegorze, trzech wrocławskich lotniskach, o ulicy Szewskiej, początkach miasta, wrocławskim Manhattanie, ogrodach Ossolineum, młynie św. Klary, Solpolu... i wielu, wielu innych.

Wszystkie teksty z naszego cyklu znajdziecie w specjalnej zakładce.

Zapraszamy Was do współpracy przy jego tworzeniu. Piszcie do nas maile z propozycjami miejsc.