Odkrywamy Wrocław: Park Wschodni

Z lotu ptaka kształt parku przypomina rybę dzięki charakterystycznemu układowi cieków wodnych i głównych ciągów komunikacyjnych. Płetwę grzbietową tej ryby stanowią ogródki działkowe nienależące do parku, którego obszar to ponad 30 hektarów. Dawny Ostpark zaprojektowany został w 1928 roku przez Paula Dannenberga, ówczesnego dyrektora ogrodnictwa miejskiego Wrocławia.

W przeciwieństwie do niezwykle popularnych w XIX wieku, geometrycznych nurtów w sztuce ogrodowej, Park Wschodni reprezentował nurt ekologiczny – silnie związany z neoromantycznym postrzeganiem świata. Nowa szkoła angielska, postulująca wykorzystanie naturalnych siedlisk i typowej dla nich roślinności, spopularyzowana w 2. połowie XIX wieku przez Williama Robinsona i Gertrudę Jekyll, wyraźnie uobecniła się w założeniu krajobrazowym tego parku.

Park posiada naturalne granice wyznaczone przez rzekę, tworzą go lasy łęgowe i grądowe, a raczej swoista forma przejściowa pomiędzy nimi. Spora część parku to tereny podmokłe z licznymi rozlewiskami i zbiornikami wodnymi o brzegach pokrytych rzęsą wodną. Spośród drzew wyróżnić można: jodłę pospolitą, żywotnika zachodniego, biotę wschodnią (dawniej zwaną żywotnikiem wschodnim), grab pospolity, korkowiec, dąb błotny i szypułkowy oraz wierzbę białą, zwaną „płaczącą”.

W obrębie parku znajduje się kilka mostów i kładek. We wschodniej jego części przy rozwidleniu Oławy znaleźć można jazy kierujące przepływem wody w poszczególnych odnogach rzeki. Przed wojną w parku istniała kawiarnia z tarasem, boisko, place do gier, kąpielisko rzeczne i przystanie dla łódek (po których pozostały obecnie jedynie kamienne schody). Zaprojektowany został dla średniozamożnych i ubogich mieszkańców wschodnich części miasta.

W centralnej części parku (na wyspie zachodniej) znajduje się nieduży staw i plac zabaw dla dzieci. Na środku wschodniej wyspy odkryć można, zaprojektowany w 1935 roku przez Charlota Cabanisa, pomnik Oddziałów Szturmowych NSDAP (Sturmabteilung – SA). Forma tej okrągłej, kamiennej budowli nawiązuje swoim kształtem do starogermańskich thingów, czyli miejsc, w których odbywały się zgromadzenia wolnych mężczyzn. W 2004 roku rozpadającą się konstrukcję podmurowano i zakryto miejsce, gdzie znajdowała się wmurowana swastyka.

Na przełomie lutego i marca 1945 roku w okolicy południowego skraju Parku Wschodniego miały miejsce ciężkie walki w czasie oblężenia Festung Breslau. Ich śladem są dziury po kulach na metalowych barierkach mostków – szczególnie na tym, który znajduje się w zachodniej części parku.

Po powodzi z 1997 roku park został zrewitalizowany – odnowiono alejki, postawiono nowe ławki i kosze na śmieci. Obecnie toczy się dyskusja nad przywróceniem mu dawnej świetności, bo na pierwszy rzut oka wydaje się zaniedbany i wręcz zapomniany. Tak naprawdę cechy te są największymi atutami tego parku. Leśny charakter i wrażenie „dzikości” stanowią o jego wyjątkowości i zachęcają do odwiedzin wszystkich tych, którzy cenią sobie autentyczną ciszę i spokój.

Park Wschodni w zimowej aurze, w tle dawny pomnik SA, fot. WP

Czasem zachowanie niedoskonałego nawet status quo niektórych przestrzeni publicznych może być lepszym rozwiązaniem niż uszczęśliwianie ich na siłę, przez co tracą z reguły to, co nieuchwytne i co stanowi o ich unikatowości. Wielu wrocławian ceni sobie Park Wschodni właśnie takim, jaki jest.

----------------

W cyklu Odkrywamy Wrocław pisaliśmy o miejscach takich jak: WUWA, Arsenał, Uniwersytet Wrocławski, Ogród Botaniczny, nasyp kolejowy przy ul. Bogusławskiego i Nasypowej, Ogród Japoński, nasz własny plac Gwiazdy, o pomyśle budowy wieżowców zamiast Sukiennic w Rynku, legendarnych barach mlecznych, kampusie Politechniki, wzgórzu Bendera, Poltegorze, trzech wrocławskich lotniskach, o ulicy Szewskiej, początkach miasta, wrocławskim Manhattanie, ogrodach Ossolineum, młynie św. Klary, Solpolu... i wielu, wielu innych.

Wszystkie teksty z naszego cyklu znajdziecie w specjalnej zakładce.

Zapraszamy Was do współpracy przy jego tworzeniu. Piszcie do nas maile z propozycjami miejsc.