Wiadomości

Odkrywamy Wrocław: Przystanek Jerzmanowo

2011-12-11, Autor: Wojciech Prastowski

Wrocław pełen jest osiedli, które wyglądają jak przedwojenne miasteczka czy wioski. Niektóre z nich zmieniają się dynamicznie, inne przeobrażają się powoli, zachowując swój sielski charakter. Dziś opiszemy Jerzmanowo – osiedle w zachodniej części miasta, graniczące ze Złotnikami, Osińcem, Jarnołtowem i lotniskiem.

Reklama

Pod koniec września opisywaliśmy Karłowice, przypominające dolnośląskie miasteczko, tydzień temu mowa była o Ołtaszynie, który z rolniczej wsi przeobraził się w dzielnicę willową i dalej się rozbudowuje. Jerzmanowo natomiast nadal pozostało malowniczą, podwrocławską wioską, mimo iż w granicach Wrocławia znajduje się od 1973 roku.

 

Warto zaznaczyć, że określenie „wioska” nie niesie ze sobą w tym przypadku żadnych pejoratywnych znaczeń – uczciwie określa układ i charakter zabudowy Jerzmanowa, podkreślając ich wyjątkowe, ludowe i niezakłócone urbanizacją piękno. Takie miejsca, pomimo problemów, z którymi borykają się mieszkańcy, będą zawsze doceniane przez „odkrywców” z duszą etnografa.

 

Spacerowicz, turysta czy wiecznie poszukujący uroków miasta flâneur, nie będzie narzekał na kiepski stan dróg, brak oświetlenia, kanalizacji czy sieci gazowej, skoro zachwycił się folklorem nieznanej mu wcześniej „małej ojczyzny”. Doceni malowniczość niezmąconego nachalną cywilizacją pejzażu i nawet kłótnie zwaśnionych mieszkańców odbierze jako element ludowego krajobrazu spod znaku „Samych swoich”.

 

 

Opiszmy zatem w skrócie historię Jerzmanowa, które jako Gezmanouo pierwszy raz pojawia się w dokumentach z 1245 roku. Nazwa ta pochodzi od imienia Jerzman (Herman) i po niemiecku brzmiała Herrmansdorf. Najcenniejszym zabytkiem Jarzmanowa jest kościół św. Jadwigi wzmiankowany po raz pierwszy w roku 1316.

 

Początki kościoła to samodzielne gotyckie prezbiterium, do którego po około 150 latach dobudowano wieżę i zakrystię. W XVI wieku podwyższono wieżę i dodano przedsionek wykorzystywany jako kaplica chrztów. W 1706 roku wzniesiono nową zakrystię w miejscu starej, a w 1896 roku świdnicka firma organmistrzowska Schlag und Söhne wybudowała ośmiogłosowe organy mechaniczno-pneumatyczne.

 

Cechą charakterystyczną Jerzmanowa jest fakt, iż znajdują się tam dwa kościoły. W 1880 roku wybudowano kościół ewangelicki, będący obecnie rzymsko-katolickim kościołem parafialnym p.w. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Neogotycka bryła tego drugiego kościoła znakomicie wpisała się architektonicznie w estetyczny klimat dawnej wsi i choć obecnie pozbawiona jest strzelistego hełmu, elegancko dominuje w krajobrazie osiedla.

 

Neogotycki kościół parafialny

Dom Jana Pawła II i kościół parafialny z XIX wieku

 

Tymczasem XIV-wieczny kościół św. Jadwigi, wokół którego znajduje się niewielki cmentarz otoczony zabytkowym murem, przez wiele lat służył jako kaplica cmentarna. Obecnie pełni on rolę pomocniczą (kościół filialny) wobec XIX-wiecznego kościoła parafialnego i zachwyca swoją surową kameralnością.

 

Istnienie dwóch kościołów wynikało z dawnego podziału wsi na dwa majątki ziemskie. Jeden z nich należał do komandorii Bożego Ciała we Wrocławiu i obejmował kościół katolicki, plebanię, szkołę i karczmę. Drugi był własnością prywatną i należały do niego: kościół ewangelicki, plebania, szkoła i folwark.

 

Mimo tego podziału była to wieś bogata i dobrze zarządzana – miała olejarnie, cegielnie, gorzelnie, browar, wiatrak, tkaczy, przekupni, rzeźnika, kołodzieja i kowala. Hodowano tu ponad 800 owiec merynosowych, bardzo cenionych ze względu na runo. Dziś widać echa tej prosperity w postaci wielu przedwojennych budynków gospodarczych i kilku pięknych willi. Szkoda tylko, że najczęściej są to obiekty bardzo zaniedbane i ulegają dewastacji oraz przeróbkom.

 

Współczesne centrum osiedla stanowi Dom Jana Pawła II, który powstał w skromnym lecz eleganckim budynku dawnej szkoły podstawowej tuż przy kościele parafialnym. Ulokowano w nim Klub Seniora, Klub Dyskusyjno-Filmowy, kawiarenkę, świetlicę, chór dziecięcy, organizowane są tam różne spotkania i  zajęcia dla młodzieży.

 

Jerzmanowo jest unikatową enklawą tradycyjnych wartości na mapie miasta, gdzie historia – zdominowana przez tradycyjne podziały między władzą świecką i duchową – silnie oddziałuje na teraźniejszość. Jak zmieni się jakość życia mieszkańców, gdy w przyszłości powstaną w okolicy planowane drogi: obwodnica Leśnicy oraz Aleja Stabłowicka, która połączyć ma Port Lotniczy ze Stadionem Miejskim?

 

Wsiądźcie w autobus 609 i na własne oczy zobaczcie tę część Wrocławia, gdzie czas płynie innym rytmem. A jeśli nie możecie – zapraszamy Was do galerii zdjęć Jerzmanowa.

 

----------------

 

W cyklu Odkrywamy Wrocław pisaliśmy o miejscach takich jak: WUWA, Arsenał, Uniwersytet Wrocławski, Ogród Botaniczny, nasyp kolejowy przy ul. Bogusławskiego i Nasypowej, Ogród Japoński, nasz własny plac Gwiazdy, o pomyśle budowy wieżowców zamiast Sukiennic w Rynku, legendarnych barach mlecznych, kampusie Politechniki, wzgórzu Bendera, Poltegorze, trzech wrocławskich lotniskach, o ulicy Szewskiej, początkach miasta, wrocławskim Manhattanie, ogrodach Ossolineum, młynie św. Klary, Solpolu... i wielu, wielu innych.

 

Wszystkie teksty z naszego cyklu znajdziecie w specjalnej zakładce.

 

Zapraszamy Was do współpracy przy jego tworzeniu. Piszcie do nas maile z propozycjami miejsc.

Oceń publikację: + 1 + 2 - 1 - 0

Obserwuj nasz serwis na:

Komentarze (5):
  • ~kartograf 2011-12-11
    12:28:14

    0 0

    dobrym pomysłem byłoby dodawanie na dole wycinka mapy, który przedstawiałby gdzie leży dzielnica. Sądzę, że nawet najstarsi rodowici wrocławianie nie orientują się we wszystkich osiedlach w mieście

  • ~ 2011-12-11
    12:37:05

    0 0

    Niezły pomysł! Następnym razem tak zrobię, a tymczasem: http://g.co/maps/bh4xc

  • ~Anna 2011-12-13
    14:39:27

    0 0

    Bardzo ciekawy opis. O tym osiedlu naprawdę mało osób słyszało, a jednak warto przyjechać, pospacerować i chociaż elewacje budynków pooglądać :)

  • ~Mrówka Z 2011-12-20
    18:20:29

    0 0

    chyba raczej płaskorzeźby a nie nagrobki...

  • ~Wojtek 2012-01-10
    10:39:21

    0 0

    Zdobione płaskorzeźbami płyty nagrobne. :)

Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu www.tuwroclaw.com nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.