We Wrocławiu będą dyskutować jak odzyskać zaginione i zagrabione dzieła sztuki

Historia odzyskania tzw. mszału magdaleńskiego stanowi przykład jednej z udanych rewindykacji dóbr kultury zaginionych lub zagrabionych w wyniku II wojny światowej. Mszał (datowany na rok 1470) został w połowie XIX wieku przekazany do Biblioteki Miejskiej we Wrocławiu.

Źródła historyczne podają, że w obawie przed bombardowaniem został ewakuowany poza Wrocław do pałacu Ramfeld (obecne Ramułtowice) we wrześniu 1943 roku. Tu ślad po nim na wiele lat się zaginął, podobnie jak ślad innych cennych zabytków związanych z Wrocławiem. Został rozpoznany dopiero przez polskich specjalistów po aukcji w jednym z nowojorskich domów aukcyjnych z 4 kwietnia 2009 r. Reklamowany był jako najcenniejszy i zarazem najdroższy zabytek oferowany wówczas do sprzedaży.

Po interwencji Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Konsula Generalnego RP rękopis wycofano z aukcji, a po trwających trzy miesiące negocjacjach przekazano go stronie polskiej. 2 grudnia 2009 r. rękopis został uroczyście zwrócony przez Ministra Spraw Zagranicznych Rektorowi Uniwersytetu Wrocławskiego, bowiem nasza Biblioteka Uniwersytecka jest następczynią dawnej Biblioteki Miejskiej. W podobny sposób udało się odzyskać dla Biblioteki Uniwersyteckiej brewiarz z XV w. oraz traktat moralno-teologiczny Jacobusa de Theramo – myśliciela, biskupa, legata papieskiego w Polsce, żyjącego na przełomie XIV i XV w.

Odzyskanie zabytkowego mszału wpisuje się w podobne losy rewindykowanych dzieł sztuki. Poświęcona im dyskusja organizowana przez Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta UWr (CSNE) podzielona zostanie na dwie części. W pierwszej – zaproszeni goście opowiedzą o restytucyjnych doświadczeniach instytucji, które będą reprezentować. W drugiej części paneliści zastanowią się m.in. nad zjawiskiem powojennej rewindykacji i restytucji dóbr kultury, nad losami zabytków i archiwów wywiezionych z końcem wojny z terenów należących dzisiaj do Polski (m.in. Dolnego Śląska), a także nad casusem kolekcji Corneliusa Gurlitta.

– Do zaplanowania spotkania skłoniły nas doniesienia medialne dotyczące odnalezienia kolekcji Corneliusa Gurlitta w Monachium oraz dyskusja, która rozwinęła się po eskalacji doniesień prasowych w tej sprawie – odżyły bowiem wtedy reminiscencje powojennych restytucji, a także zagadnienia związane z ewakuacją mienia z terenów należących do Rzeszy. Głos i dyskusja zostały wzmocnione informacjami o kolejnych dobrach kultury zagrabionych podczas II wojny światowej, które w ostatnich miesiącach zostały odzyskane – mówią pomysłodawcy.

Zaproszeni do dyskusji zostali: dr Janusz Gołaszewski – dyrektor Archiwum Państwowego we Wrocławiu, prof. dr hab. Wojciech Kowalski oraz dr Monika Kuhnke – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, dr hab. Piotr Oszczanowski – dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu; st. kust. dypl. mgr inż. Grażyna Piotrowicz – dyrektor Biblioteki UWr, Elżbieta Rogowska – naczelnik Wydziału ds. Strat Wojennych Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Dyskusję będzie moderował prof. dr hab. Krzysztof Ruchniewicz – dyrektor CSNE. Spotkanie odbędzie się 23 kwietnia br. (środa) o godzinie 15.30 w Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta Uniwersytetu Wrocławskiego (ul. Strażnicza 1-3, sala nr 13).