Wiadomości

Wrocław: Sgrafitto w Leśnicy zostało uszkodzone, ale można je uratować [WYWIAD]

Author profile image 2022-12-26, Autor: Marta Gołębiowska

Niedawno zakończyła się renowacja elewacji zabytkowego budynku poczty przy ul. Skoczylasa. Jej efekty wzbudziły popłoch wśród mieszkańców oraz miłośników historii i architektury. Czy słusznie? Okazuje się, że tak.

Reklama

Sgraffito, będące charakterystycznym elementem dekoracyjnym narożnego budynku poczty, widoczne od strony ulicy Skoczylasa, jest wizualizacją sceny wkroczenia króla Prus Fryderyka II do Zamku w Leśnicy w czasie wojny w 1757 roku, tuż po bitwie pod pobliską Lutynią, w której Prusy pokonały Austrię. I choć po remoncie elewacji poczty zupełnie zmieniło kolorystykę i jest słabo dostrzegalne, inwestor oraz urząd miasta zapewniają, że wszystko jest w najlepszym porządku. Czy aby na pewno?

Marta Gołębiowska: Renowacja sgraffita na budynku zabytkowej poczty w Leśnicy wzbudziła ostatnio mnóstwo kontrowersji. Zdania są podzielone: jedni twierdzą, że dzieło zostało zniszczone, inni - że remont przebiegł prawidłowo. A jak Pan ocenia to okiem eksperta?

Jacek Jarczewski*: - Ludzie mają dobrą intuicję: przecież już na pierwszy rzut oka widać, że zostało to zrobione źle i jest to w stanie zauważyć nawet laik.

Tłumaczenie zarówno Poczty Polskiej, jak i miasta, które nadzorowało inwestycję pod względem konserwatorskim, jest takie, że sgraffito początkowo właśnie tak wyglądało, a ciemniejszych barw nabrało pod wpływem zabrudzeń, które gromadziły się tam przez lata.

To jakieś nieporozumienie. Technika wykonywania sgraffita jest zupełnie inna i na pewno wyjściowo wyglądało ono inaczej. Aby je wykonać, nakłada się na mokro kilka warstw tynku, który dał w tym przypadku czarno-biały efekt, widoczny od razu, a nie po latach. W tamtych czasach używano do barwienia tynku: słomy palonej, węgla drzewnego lub sadzy w przypadku uzyskania odcieni czerni, lub pigmentów mineralnych, które charakteryzuje odporność na alkaliczne działanie wapna. Podstawą techniki sgraffita jest klasyczna mieszanka tynkarska wapienno-piaskowa. Na ścianę nakładane są warstwy tynku (w zależności od ilości kolorów), z czego pierwsza jest zazwyczaj najciemniejsza, druga jaśniejsza itd. W ten sposób uzyskuje się warstwowo nałożony tynk w określonych kolorach.

Czytaj też: Zabytkowa poczta zniszczona w czasie remontu? Jest komentarz

Cała praca następuje w systemie dniówkowym, co oznacza, że musimy wykonać kompozycje w czasie wilgotnej jeszcze niezwiązanej zaprawy. Następnie na ostatniej warstwie tynku wilgotnego, odciska się rysunek z „kartonu roboczego” lub używa się techniki zwanej przepróchą. W przypadku Leśnicy rysunek został odciśnięty. Sgraffito powstaje przez wycinanie lub zeskrobywanie warstw tynku, według wcześniej przygotowanego projektu. To pracochłonna technika, która musi być wykonywana przez doświadczone osoby w określonym czasie, ograniczonym tempem wiązania tynku. 

Jak ocenia Pan technikę renowacji sgraffito na leśnickiej poczcie? Jak powinna ona zostać prawidłowo przeprowadzona?

Wygląda na to, że zostało ono zamalowane - nie zatynkowane, bo widać wgłębienia, czyli reliefy; nie jest płaskie. Tymczasem powinno się je oczyścić, uzupełnić ubytki, odtworzyć warstwy tynku, używając tej samej techniki, co przy jego tworzeniu i zaimpregnować. Wtedy uzyskany zostałby efekt dwukolorowości, który był widoczny przed remontem i wynikał z nałożenia warstw tyku czarnego i naturalnie białego.

Krótko mówiąc, wielka szkoda. A może da się je jeszcze uratować?

Tak, takie beztroskie podejście do zabytków się zdarza i powinno budzić sprzeciw. A sgraffito można przywrócić, zdejmując warstwę farby przynajmniej z figuratywnej części sgraffita. Ta technika jest obecnie zapominana. Studenci zapoznają się z tym rzemiosłem i poznają współczesne możliwości realizacyjne. W pracowni Technik Malarskich i Rysunkowych oraz Działań Innowacyjnych Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu badamy współczesne mieszanki tynkarskie do renowacji zabytków, które mogą posłużyć do wykonywania współczesnych realizacji sgraffitowych.

Dziękuję za rozmowę.

*dr hab. Jacek Jarczewski prof. ucz., Katedra Malarstwa Architektonicznego i Multimediów, ASP Wrocław

(w oparciu o dokumentację fotograficzną)

Czy sgrafitto w Leśnicy zostało prawidłowo odrestaurowane?




Oddanych głosów: 461

Oceń publikację: + 1 + 6 - 1 - 1

Obserwuj nasz serwis na:

Komentarze (1):
  • ~Krasnal Adamu 2022-12-26
    09:44:48

    5 2

    Czy redakcja przeprosiła już za podanie fałszywej informacji, że sgraffito zostało usunięte? Widziałem tylko, że ukryła swoje błędy, zmieniając teksty publikacji. Takiemu serwisowi trudno jest zaufać. Przy okazji, redakcja nadal pokazuje, że nie do końca wie, o czym pisze: w wywiadzie jest wielokrotnie napisane "sgraffito", ale w tytule, sondzie i tagach - "sgrafitto".

Zamieszczone komentarze są prywatnymi opiniami Użytkowników portalu. Redakcja portalu www.tuwroclaw.com nie ponosi odpowiedzialności za ich treść.