Zaburzenia osobowości na wystawie w Muzeum Współczesnym

– Wystawa „Borderline” poświęcona jest imaginacyjnemu, spekulatywnemu i kreacjonistycznemu aspektowi sztuki rysunkowej. W jej ramach można przyjrzeć się praktykom rysunkowym służącym do obrazowania tego, czego rysownik/rysowniczka nie może/nie chce zobaczyć bezpośrednio, a także tego, czego nie ma – i nie było, choć niewykluczone, że kiedyś jeszcze może się zdarzyć – tłumaczy Stach Szabłowski.

– Termin borderline określa rodzaj zaburzenia osobowości; psychiatrzy lokują je między nerwicą i psychozą. Borderline jest stosunkowo młodym rozpoznaniem, ale coraz częściej diagnozowanym, zwłaszcza w tak zwanych społeczeństwach rozwiniętych. Zjawisko zaczyna przybierać rozmiary pandemii. Kryzys poznawczy wynikający z nadmiaru informacji i deficytu możliwości ich weryfikowania, kapitalistyczna konkurencja, galopująca zmienność świata, spiskowe teorie i katastroficzne nastroje – to wszystko składa się na kulturę, która sama zdaje się wykazywać cechy osobowości borderline – dodaje kurator.

Jak podkreśla Szabłowski, pojęcie borderline, które oprócz zaburzenia osobowości przywoływać może podstawową figurę rysunkową, linię wyznaczającą granicę między rysunkiem i nie-rysunkiem, służy więc za metaforę pewnej sytuacji artystycznej, emocjonalnej i społecznej.

– Podążając tropami wyznaczanymi przez artystów biorących udział w „Borderline” poruszać należy się szlakami trzech przewodnich dla wystawy wątków. Pierwszy wiąże się z pytaniem o potencjał rysunku powstającego w oderwaniu od bezpośredniej relacji do świata zewnętrznego wobec świadomości rysownika. Drugi to kwestia wykorzystania tak pojętych, pozornie odwróconych/odciętych od rzeczywistości praktyk jako alternatywnych narzędzi poznania – eksploracji indywidualnych fantazmatów, wyobrażeń, afektów i lęków. Trzeci wątek to problem przekładu osobistego wymiaru prezentowanych na wystawie działań rysunkowych na sferę życia zbiorowego, czyli pytanie o naturę relacji, w jakiej refleksja i wyobraźnia rysunkowa pozostaje z emocjonalną, egzystencjalną i polityczną kondycją współczesnego społeczeństwa – wyjaśnia Szabłowski.

Ramą dla prezentowanych na „Borderline” rysunkowych gestów jest przestrzeń schronu przeciwlotniczego z czasów II wojny światowej. Monumentalny z zewnątrz i klaustrofobiczny wewnątrz, obiekt służy dziś za siedzibę Muzeum Współczesnego Wrocław. Pozbawione okien pancerne mury zostały zbudowane, aby chronić tych, którzy wejdą do środka.
 
– W rezultacie na wystawie zarówno dzieła sztuki, jak i widzowie znajdują się w izolacji od świata zewnętrznego. W kontekście wystawy schron, w którego nawias zostaje wzięta ekspozycja, służy nie tylko jako tło narracji, lecz również jej metaforyczny element – dialektyczna figura schronienia i izolacji, bezpieczeństwa i opresji, autonomicznego mikrokosmosu i oblężonej twierdzy. W jej murach podjęta zostaje refleksja nad rysunkiem pojętym jako praktyka myślenia, wymyślania, a nawet zmyślenia. Być może świata za murami muzeum już nie ma, albo przeciwnie, istnieje, lecz w zupełnie innej postaci, niż ta, którą znaliśmy. Być może świat trzeba narysować od nowa – dodaje Szabłowski.

Otwarcie wystawy „Borderline”, głównego pokazu Triennale Rysunku Wrocław 2019, odbędzie się w piątek, 14 czerwca, o godz. 20 podczas wernisażu  w Muzeum Współczesnym Wrocław. Dzień później, o godz. 15, będzie miało miejsce oprowadzanie kuratorskie po ekspozycji z udziałem Stacha Szabłowskiego.

Wystawę, którą będzie można oglądać do 15 września, organizuje Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu oraz Muzeum Współczesne Wrocław.