Odkrywamy Wrocław: Karłowice i plac Piłsudskiego

Wieś założył na przełomie XVII i XVIII wieku opat z klasztoru św. Wincentego na Ołbinie – Carl Keller. Po raz pierwszy odnotowana została w dokumentach w roku 1736 pod nazwą Carlwitz (od imienia jej założyciela), później funkcjonowała już jako Carlowitz.

Do 1810 roku osada należała do klasztoru, później przeszła w ręce prywatne. W XIX wieku dominowała we wsi ludność polska, a ostatnim wójtem mówiącym po polsku (ok. 1850 roku) był Antoni Szulc. Źródła podają, że był on pradziadkiem Jana Edmunda Osmańczyka (1913-1989) – publicysty i politologa.

W latach 1896-1898 wybudowano klasztor i liceum Urszulanek (obecnie szpital dziecięcy im. Janusza Korczaka) a w 1901 roku ukończono budowę neogotyckiego kościoła św. Antoniego i klasztoru Franciszkanów. W 1911 roku niemiecki architekt Paul Schmitthenner rozpoczął realizację Gartenstadt Carlowitz (miasta-ogrodu Karłowice), a zabudowę willową projektował niejednokrotnie Erich Grau.

Ten sam architekt odpowiadał w latach 1914-1915 za realizację pierwszego etapu zabudowy placu Am Markt na planie nieforemnego trapezu, który stanowić miał centrum handlowo-kulturalne Karłowic. Charakterystyczną cechą zabudowy tego placu są motywy dekoracyjne znajdujące się nad każdym wejściem do budynku w postaci płaskorzeźby przedstawiającej postać nagiego dziecka.

W 1915 roku powstała najbardziej charakterystyczna budowla Karłowic – widoczna z daleka, czterdziestosześciometrowa wieża ciśnień przy dzisiejszym placu Daniłowskiego, wpisana do rejestru zabytków w roku 1979.

Drugi etap zabudowy karłowickiego rynku rozpoczął się w roku 1927 – tuż przed przyłączeniem Karłowic do miasta. Postawiono na nim granitowy pomnik ofiar I wojny światowej, który upamiętniał poległych żołnierzy niemieckich. Po II wojnie światowej postument rozebrano i pozostawiono jedynie półkolisty cokół ze schodkami po obu stronach.

Po wojnie ryneczek ten nazywał się placem Jerzego Żuławskiego, później – Klementa Gottwalda. Obecnie jest to plac marszałka Józefa Piłsudskiego, ale  niezmiennie stanowi on serce Karłowic. W dawnej gospodzie Emila Scholza mieściło się do niedawna Centrum Kultury „Agora” (obecnie budynek jest na sprzedaż). Reszta budynków pełni funkcje mieszkalne (często z usługami w parterach), przy placu znajduje się również Komisariat Policji Wrocław Psie Pole.

W latach 1933-1935 przy dzisiejszej ulicy Przybyszewskiego zbudowano Wyższe Seminarium Duchowne według projektu Antona Mokrossa. Obecnie mieści się tam Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 30. XX wieku powstała również prosta zabudowa mieszkaniowa przy dzisiejszej ulicy Adama Asnyka.

Główną ulicą Karłowic jest aleja Jana Kasprowicza, przy której znajduje się park i większość najważniejszych obiektów osiedla z przełomu XIX i XX wieku. Od niej polecam rozpocząć spacer po tym malowniczym osiedlu, pełnym urokliwych uliczek, którym patronują pisarze i poeci.

----------------

W cyklu Odkrywamy Wrocław pisaliśmy o miejscach takich jak: WUWA, Arsenał, Uniwersytet Wrocławski, Ogród Botaniczny, nasyp kolejowy przy ul. Bogusławskiego i Nasypowej, Ogród Japoński, nasz własny plac Gwiazdy, o pomyśle budowy wieżowców zamiast Sukiennic w Rynku, legendarnych barach mlecznych, kampusie Politechniki, wzgórzu Bendera, Poltegorze, trzech wrocławskich lotniskach, o ulicy Szewskiej, początkach miasta, wrocławskim Manhattanie, ogrodach Ossolineum, młynie św. Klary, Solpolu... i wielu, wielu innych.

Wszystkie teksty z naszego cyklu znajdziecie w specjalnej zakładce.

Zapraszamy Was do współpracy przy jego tworzeniu. Piszcie do nas maile z propozycjami miejsc.