Kino baskijskie na Nowych Horyzontach

Panorama kina z Kraju Basków na Nowych Horyzontach to kilkanaście filmów, które powstały od lat 70. do dziś. Są wśród nich dzieła bliskie klasycznie pojętemu kinu gatunkowemu, jak i szokujące nową formą eksperymenty. Całość tworzy wielowymiarowy portret baskijskiej kultury z jej odmiennym językiem i obyczajowością oraz trudną, naznaczoną krwawymi zamachami historią.

Pierwsza podkreślająca swą odrębność generacja baskijskich filmowców pojawiła się na przełomie lat 70. i 80. Wówczas powstały m.in. filmy „Tasio” Montxo Armendáriza (1984) – fabularna historia życia Anastasia Ochoy, ostatniego baskijskiego węglarza stosującego tradycyjne wypalanie węgla (projekcje 27 i 29 lipca), czy „Arrebato” (1979) – kultowy w Hiszpanii przykład "kina punkowego" autorstwa zmarłego w 2009 roku Ivána Zuluety – „twórcy przeklętego”, przyjaciela Pedro Almodóvara i autora plakatów do jego filmów. To wizja pogrążającego się w autodestrukcji człowieka i zarazem obraz kina jako fascynującego wampira. Ten film można będzie jeszcze zobaczyć 29 lipca.

Pokolenie wchodzące w świat filmu w latach 90. reprezentuje we Wrocławiu m.in. jedyna w tym gronie reżyserka Helena Taberna i jej filmowy portret najsłynniejszej członkini ETA „Yoyes” (1999), który można zobaczyć 26 lipca oraz jeden z bardziej znanych filmowców Kraju Basków – Julio Médem, twórca głośnego obrazu „Krowy” (Vacas, 1992), w którym opowiada o wieloletniej waśni dwóch rodów obserwowanej beznamiętnie przez kolejne pokolenia krów. Ten film prezentowany będzie 28 i 30 lipca.

Najmłodsza generacja twórców, którzy debiutowali ok. roku 2000 i później, w swoich filmach świadomie odnosi się do baskijskich korzeni. Jest wśród nich np. Roberto Castón, autor nagrodzonego m.in. na Berlinale filmu „Ander” (2009) nazywanego baskijskim „Brokeback Mountain” (projekcje 26 i 29 lipca). Do tego pokolenia należą także Jose Mari Goenaga i Jon Garaño, reżyserzy „80 dni” (projekcja 30 lipca) oraz dramatu psychologicznego „Kwiaty” (Loreak, 2014) – pierwszego w historii filmu w języku baskijskim, który jako hiszpański kandydat nominowany był do Oscara (projekcje 29 i 30 lipca).

Reżyserzy Helena Taberna, Montxo Armendáriz i Juanma Bajo Ulloa będą gośćmi wrocławskiego festiwalu.

Rozwinięciem przeglądu będzie prezentacja dorobku Víctora Erice – twórcy wyrazistego plastycznie autorskiego kina z pogranicza fabuły, filmowego eseju i dokumentu, a także autora jednego z najważniejszych filmów hiszpańskiej kinematografii, czyli rozliczającego się z frankistowską przeszłością „Ducha roju” (El Espíritu de la colmena, 1973) ze zjawiskową rolą Any Torrent. Erice pokaże również pozostałe swoje filmy pełnometrażowe: „Południe” (El sur, 1983) – intymną historię utraty na motywach powieści Adelaidy Garcii Morales i „Słońce pośród liści pigwy” (El sol de membrillo, 1992), którego bohaterem jest Antonio López García – malarz, patron hiszpańskiego hiperrealizmu. W ramach retrospektywy pojawią się też filmy nowelowe i krótkometrażowe, w tym filmowy zapis korespondencji z klasykiem kina irańskiego Abbasem Kiarostamim „Víctor Erice-Abbas Kiarostami: korespondencja” (Victor Erice-Abbas Kiarostami: Correspondence, 2006, pierwotnie zrealizowany jako część instalacji multimedialnej dla Centre de Cultura Contemporània de Barcelona). Filmy Victora Erice można jeszcze zobaczyć w dniach 25-27 lipca, a on sam będzie bohaterem spotkania z cyklu Mistrzowskie Lekcje Kina 28 lipca.