Oni odeszli w 2021 roku. Wspomnienie artystów, wykładowców i ludzi kultury

W poniedziałek, 18 stycznia, w wieku 96 lat zmarła artystka Maria Koterbska. Jej największe przeboje to „Karuzela”, „Serduszko puka w rytmie cza-cza”, „Augustowskie noce” i „Wrocławska piosenka” z kultowym fragmentem „Mkną po szynach niebieskie tramwaje przez wrocławskich ulic sto”.

Muzykę do pochodzącego z lat 50. ubiegłego wieku utworu skomponował Jerzy Harald, a słowa napisała jego żona Krystyna Wnukowska. Kultowa piosenka stała się hymnem tramwajarzy.

28 stycznia, po ciężkiej chorobie, w wieku 88 lat zmarł Ryszard Kotys. Choć jest najbardziej znany z roli sąsiada Ferdynanda Kiepskiego, to zagrał także m.in. w dwóch częściach "Vabanku" i w "Kingsajz" Juliusza Machulskiego. Wystąpił też w filmach Andrzeja Wajdy, Kazimierza Kutza, Wojciecha Jerzego Hasa oraz Agnieszki Holland oraz w "Erratum" dolnośląskiego reżysera Marka Lechkiego. W „Świecie według Kiepskich” grał od 1999 roku.

Na scenach Teatru Polskiego we Wrocławiu występował w latach 1964-1972, 1978-1982 oraz 1986-1990. Wcielił się tam chociażby w rolę Franta w przedstawieniu "Po Hamlecie" Jerzego Żurka i wyreżyserował „Rodeo” na podstawie prozy Aleksandra Ścibora-Rylskiego. Ryszard Kotys został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

21 lutego, w wieku 89 lat zmarła Ewa Kofin – wrocławska muzykolożka i krytyczka muzyczna. racownicy, doktoranci i studenci Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego przypominają, że za sprawą jej działań władze stolicy Dolnego Śląska zaprosiły do Wrocławia Andrzeja Markowskiego. Przyczyniło się to do powstania festiwalu Wratislavia Cantans. Także dzięki jej staraniom władze UW zdecydowały się na początku lat 90. zaprosić prof. dr hab. Macieja Gołąba do reaktywowania studiów muzykologicznych na tej uczelni.

Ewa Kofin studiowała teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu. Współpracowała ze "Słowem Polskim", "Ruchem Muzycznym" i „Odrą”. Pełniła również funkcję dyrektora Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia we Wrocławiu. Wykładała na Uniwersytecie Wrocławskim na kulturoznawstwie oraz na Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego. – Na naszej muzykologii prowadziła lubiane przez studentów zajęcia poświęcone krytyce muzycznej – wspominają pracownicy Uniwersytetu Wrocławskiego. Ewa Kofin jest autorką m.in. książki „Muzyka wokół nas” oraz trzytomowej historii festiwalu Wratislavia Cantans.

W czwartek rano, 25 lutego, w wieku 72 lat, zmarł Stanisław Wolski. To nie tylko aktor i animator kultury, ale też autor piosenek, ulicznych przedstawień i happeningów. Założył alternatywny teatr „Theatrum 70” i współtworzył kabaret „Gralak Marian”. W latach 1974-192 był aktorem wrocławskiego Teatru Kalambur. Zagrał m.in. w takich produkcjach jak „Wojna polsko-ruska”, „Mała Moskwa”, „Pierwsza miłość”, „Świat według Kiepskich”, „Przygody psa Cywila” czy "Tancerze".

Siódmego marca, w wieku 86 lat, zmarł profesor Jacek Łukasiewicz. Był historykiem literatury, poetą i krytykiem literackim. Opublikował wielu prac naukowych, zbiorów analiz i esejów, a także interpretacje utworów m.in. Miłosza, Różewicza, ks. Twardowskiego, Szymborskiej, Herberta i Rymkiewicza. Do 1974 roku, kiedy to przeszedł na emeryturę, kierował Zakładem Literatury Polskiej XX wieku w Instytucie Filologii Polskiej naszego Uniwersytetu. Wychował wiele pokoleń wrocławskich polonistów. Otrzymał Nagrodę Literacką Pen Clubu i Nagrodę  im. Kazimierza Wyki za całokształt twórczości krytycznej i eseistycznej. W latach 2008-2015 pełnił funkcję przewodniczącego jury Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius.

Dziewiątego maja, wieku 90 lat zmarł aktor Ferdynand Matysik. Od 1964 do 2007 roku był aktorem Teatru Polskiego we Wrocławiu, gdzie zagrał ponad sto ról. – Na zawsze pozostanie w naszych sercach – czytamy w komunikacie dyrekcji i zespołu tej instytucji kultury. Ten aktor dwukrotnie został nagrodzony na Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu. Wyróżniono go nagrodą aktorską za rolę Pijaka w Gombrowiczowskim „Ślubie” Grzegorzewskiego i za Kirkora w "Koczowisku".

Za całokształt pracy artystycznej otrzymał nagrodę Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Matysik wystąpił też w filmach, m.in. w „Samych swoich”, „Koglu-moglu”, „Jasminum” oraz „Popiele i diamencie”. Fani seriali mogą go zaś kojarzyć z ról w „Świecie według Kiepskich”, „Fali zbrodni” czy „Daleko od noszy”. Wrocławianin został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Srebrnym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

16 maja, w wieku 78 lat zmarł profesor Bernard Jancewicz, emerytowany pracownik Uniwersytetu Wrocławskiego. Przez wiele lat był członkiem zarządu i prezydium Towarzystwa Miłośników Wrocławia, z którym związany był od 54 lat. Od 2005 pełnił funkcję przewodniczącego Kapituły Odznaczeń TMW, która przyznaje m.in. Laur Wrocławia i Diament Wrocławia. W 1999 roku został Honorowym Członkiem Towarzystwa Miłośników Wrocławia. Otrzymał m.in. Wawrzyn Wrocławia – nagrodę dla członków Towarzystwa za szczególne zaangażowanie na rzecz miasta. Władze stolicy Dolnego Śląska w styczniu tego roku uhonorowały profesora medalem „Zasłużony dla Wrocławia – Merito di Wratislavia”.

Dziewiątego lipca, w wieku 89 lat, zmarł Tadeusz Wojtych - aktor, który występował m.in. na scenach Teatru Wybrzeże w Gdańsku, Teatru Polskiego w Poznaniu i Teatru Syrena w Warszawie, gdzie występował w latach 1977- 1991, do czasu przejścia na emeryturę.– Zagrał w naszym teatrze zaledwie kilka ról, za to charakterystycznych i niezapomnianych – informuje dyrekcja i zespół Teatru Polskiego we Wrocławiu. I dodaje, że najważniejsze z nich to kreacje w przedstawieniach Jerzego Grzegorzewskiego: „Kazio”, w „Żołnierzu królowej Madagaskaru” Juliana Tuwima, Tadeusza Sygietyńskiego i w „Śmierci w starych dekoracjach według Tadeusza Różewicza”.

– Na naszych scenach pojawił się wcześniej w roli Dolskiego w „Wielkim człowieku do małych interesów” Aleksandra Fredry w reżyserii Marii Straszewskiej, zrobił też zastępstwo w roli Ciaptaka w „Cudzie mniemanym, czyli Krakowiakach i góralach” Wojciecha Bogusławskiego w reżyserii Tadeusza Kozłowskiego – wspominają pracownicy wrocławskiej instytucji kultury. Tadeusz Wojtych zagrał m.in. w serialach "Plebania", "Samo życie", "Dziewczyny ze Lwowa" i 07 zgłoś się", a także w filmach takich jak „Konopielka”, „Szwedzi w Warszawie” czy „Wirus”.

Jedenastego lipca, w wieku 77 lat, zmarł Jerzy Janeczek - aktor, który był związany z Wrocławskim Teatrem Współczesnym w latach 1968-1971.  Na deskach tej instytucji zadebiutował rolą w "Róży" w reżyserii Andrzeja Witkowskiego. Poza teatrem występował też w filmach i serialach. W kultowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego („Sami swoi”, „Nie ma mocnych” i „Kochaj, albo rzuć”) wcielił się w Witię Pawlaka. Zagrał także m.in. w „Stawce większej niż życie”, „07 zgłoś się” czy „Sanatorium pod klepsydrą”.

26 sierpnia, w wieku 66 lat, zmarła profesor Dorota Wolska - kulturoznawczyni i doktor habilitowany nauk humanistycznych, od 2015 roku nauczała w Instytucie Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kierowała Zakładem Teorii i Krytyki Kultury. Od początku swojej kariery naukowej była związana z ośrodkiem kulturoznawczym i aksjologicznie zorientowaną teorią kultury. Stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskała w 2014 r. Rozprawę habilitacyjną stanowiła monografia „Odzyskać doświadczenie. Sporny temat humanistyki współczesnej”.

Członkini Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk od 2016. Od 2014 redaktor naczelna „Prac Kulturoznawczych” i członkini rady redakcyjnej pisma „Audiosfera. Koncepcje – Badania – Praktyki”. Publikowała między innymi na łamach „Prac Kulturoznawczych”, „Kultury i Społeczeństwa”, a także w „Tekstach Drugich”. Zasiadała także w radzie naukowej czasopisma „Kultura – Historia – Globalizacja”. Jako członkini Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego wspólnie z Renatą Tańczuk stworzyła program cyklu otwartych wykładów Wrocławskiej Wszechnicy Kulturoznawczej „Cultura Culturans”, prowadzonych w latach 2005 – 2013. Profesor Wolska była też członkinią Rady Fundacji Centrum Sztuki WRO.

22 września, w wieku 84 lat zmarł aktor Lech Gwit. Zadebiutował w 1961 roku na scenie Teatru Lalki i Maski Groteska w Krakowie. Rok później występował we Wrocławskim Teatrze Lalek, a w latach 1985-86 i 1990-93 i 2003 był aktorem Wrocławskiego Teatru Współczesnego. W serialu „Pierwsza miłość” zagrał z kolei księdza Ludwika. Można go też było zobaczyć m.in. w „Świecie według Kiepskich” i „Fali zbrodni”. Gwit był laureatem wielu nagród, chociażby Wrocławskiego Towarzystwa Przyjaciół Teatru.

15 października, w wieku 81 lat, zmarł Paweł Nowisz, popularny aktor teatralny, telewizyjny filmowy, który był związany m.in. z Wrocławskim Teatrem Współczesnym. Na deskach tej instytucji kultury występował w latach 1976-1979, debiutując w spektaklu "Pijacy" w reżyserii Helmuta Kajzara. Zagrał m.in. w serialu „Barwy szczęścia” i filmach takich jak „Kogel Mogel”, „Chłopaki nie płaczą”, „Fuks”, „Ryś” czy „Różyczka”.