Trzej naukowcy z Wrocławia nominowani do „Polskiego Nobla”

Nagrody Heisiga jest to najwyższa nagroda finansowa dla polskiego naukowca. Jest to pierwsza edycja konkursu, jednak o plebiscycie mówi się już jako o „Polskim Noblu”. Ma ona na celu uhonorowanie polskich naukowców, którzy prowadzą badania na najwyższym poziomie, a ich odkrycia zmieniają świat. Fundatorem nagrody – w postaci medalu i 200 tys. złotych – jest Fundacja Norberta i Barbary Heisigów.

Profesor Norbert Heisig jest emerytowanym niemieckim lekarzem, urodzonym w 1933 roku w ówczesnym Breslau. Studia medyczne łączył z filologią klasyczną na uniwersytetach we Fryburgu, Tybindze i Hamburgu. Odkąd w 2000 roku przeszedł na emeryturę, angażuje się m.in. we wsparcie środowiska akademickiego Uniwersytetu Wrocławskiego. Teraz staje się fundatorem najwyższej nagrody finansowej dla polskiego naukowca.

Nominowani

Senaty 12 spośród 20 polskich uczelni, biorących udział w programie Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza wyłoniły swoich przedstawicieli. Każda z nich mogła wybrać tylko jednego kandydata do nagrody. Pod uwagę były brane przede wszystkim osiągnięcia naukowe badaczy.

– Wśród zgłoszonych mamy przede wszystkim przedstawicieli nauk ścisłych. Są to chemicy, biotechnolodzy, biolodzy ale także inżynierowie czy specjaliści z zakresu nauk o zdrowiu – mówi prof. Przemysław Wiszewski, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego.

Wśród nominowanych jest trzech naukowców z Wrocławia – prof. dr hab. Marcin Drąg z Politechniki Wrocławskiej, prof. dr hab. Cyryl Lechosław Latos-Grażyński z Uniwersytetu Wrocławskiego i dr hab. Krzysztof Lejcuś, prof. Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Wśród kandydatów znajdują się także badacze z Gdańska, Gliwic, Krakowa, Łodzi, Poznania i Torunia.

Kolejny etap

Aplikacjom kandydatów przyjrzą się teraz recenzenci. Wezmą pod uwagę wpływ dorobku badaczy na naukę, szczególnie w skali światowej. Spośród 12 zgłoszeń do kolejnego etapu zostanie wytypowanych 3 naukowców. Zwycięzca zostanie wyłoniony spośród tej finałowej trójki. Tego, kto otrzyma złoty medal z wizerunkiem Norberta Heisiga i 200 000 złotych, dowiemy się jednak dopiero 1 października 2021 r. na Uniwersytecie Wrocławskim. 

Sylwetki nominowanych

Prof. dr hab. Marcin Drąg (Politechnika Wrocławska)

Chemik. Opracował nowatorską technologię HyCoSuL która znalazła zastosowanie m.in. w opracowaniu nowych leków czy szybkich testów diagnostycznych. Jego zespół aktywnie włączył się w walkę z COVID 19 - jako pierwszy na świecie określił preferencje katalityczne enzymu SARS-CoV-2, kluczowego dla inwazji wirusa, a wyniki badań opublikował niekomercyjnie, w wolnym dostępie.

Prof. dr hab. Cyryl Lechosław Latos-Grażyński (Uniwersytet Wrocławski)

Chemik. Zasadniczy aspekt jego badań to konstrukcja porfiryn i metaloporfiryn o strukturze molekularnej i elektronowej. Badania jego zespołu doprowadziły do odkrycia wyjątkowego izomeru porfiryny, noszącego obecnie nazwę karbaporfiryny.

Dr hab. Krzysztof Lejcuś, prof. UP (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu)

Doktor habilitowany nauk rolniczych w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska. Kierował projektem, który stworzył geokompozyt sorbujący wodę – przestrzenną konstrukcję, zatrzymującą wodę w glebie. Opracowany przez zespół prof. Lejcusia geokompozyt został opatentowany w Polsce i 14 krajach Unii Europejskiej.

Prof. dr hab. Jacek Jassem (Gdański Uniwersytet Medyczny)

Kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUM. Wiodącymi obszarami działalności naukowej kandydata są badania translacyjne i kliniczne w nowotworach złośliwych, szczególnie w raku płuca, raku piersi i raku jelita grubego, a także biologiczne aspekty przerzutów do mózgu u chorych na raka piersi. Jeden z najczęściej cytowanych w świecie lekarzy polskich.

Prof. dr hab. inż. Andrzej Jacek Tejchman-Konarzewski (Politechnika Gdańska)

Kierownik Katedry Budownictwa i Inżynierii Materiałowej Politechniki Gdańskiej. Do jego wybitnych osiągnięć należą wyniki zaawansowanego modelowania uszkodzeń w skali mezoskopowej w materiałach inżynierskich w oparciu o metodę elementów dyskretnych i o metodę elementów skończonych – wykorzystane główne do opisu uszkodzeń w gruntach, betonie, żelbecie i skałach.

Prof. dr hab. inż. Mieczysław Łapkowski (Politechnika Śląska)

Chemik. Prekursor badań nad właściwościami polimerów przewodzących i ich właściwości optycznych. Jego prace pozwoliły m.in. przybliżyć powszechne zastosowanie organicznych diod luminescencyjnych. Opracował metodę sterowanego podawania leków antyrakowych unieruchomionych na matrycy polimeru, co znacznie zmniejsza skutki uboczne.

Prof. dr hab. Maciej Paszyński (Akademia Górniczo-Hutnicza)

Informatyk. Prekursor analizy izogeometrycznej. Odkrył tani sposób przeprowadzania poważnych symulacji komputerowych na zwykłym laptopie. Jego metody znalazły zastosowanie m.in. w symulacjach komputerowych wzrostu guzów nowotworowych, wpływu wydobycia ropy naftowej na środowisko czy propagacji patogenów COVID-19 podczas kaszlu.

Prof. dr hab. Jan Potempa (Uniwersytet Jagielloński)

Kierownik Zakładu Mikrobiologii na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ. Zajmuje się m.in. bakteriami odpowiedzialnymi za zapalenia przyzębia, a do jego osiągnięć należy m.in. przełomowe odkrycie znaczenia paradontozy w rozwoju chorób systemowych ,w tym m.in. zapalenia stawów, zachłystowego zapalenia płuc choroby Alzheimera.

Dr hab. Marta Kolanowska, prof. UŁ (Uniwersytet Łódzki)

Biolog. Bada różnorodność biologiczną najsłabiej zbadanych regionów świata. Odkryła 370 nieznanych nauce gatunków orchidei. Brała udział w ponad 20 ekspedycjach tropikalnych. W 2020 r. uhonorowana nagrodą im. Otto Wichterle za działalność badawczą i ochronę cennych przyrodniczo ekosystemów tropikalnych.

Prof. dr hab. Katarzyna Pernal (Politechnika Łódzka)

Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół chemii kwantowej i obliczeniowej. Jest autorką nowatorskich badań w dziedzinie teorii struktury elektronowej, w których rozwija nowe podejścia teoretyczne i algorytmy obliczeniowe. Za wybitny wkład do teorii funkcjonowania macierzy gęstości została odznaczona Medalem International Academy of Quantum Molecular Science.

Dr hab. Michał Michałowski (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu)

Astronom. Obserwacje błysku gamma i związanego z nim kokonu rozgrzanej materii, prowadzone przez jego zespół m.in. przy pomocy teleskopu Romana Baranowskiego, pozwalają zrozumieć dynamikę powstawania i umierania galaktyk, a także obliczać ich wiek i przybliżają nas do pełniejszego zrozumienia ewolucji Wszechświata.

Prof. dr hab. Dariusz Chruściński (Uniwersytet Mikołaja Kopernika)

Fizyk. Kierownik Katedry Fizyki Matematycznej, autor ponad 170 publikacji, współpracownik wielu wiodących ośrodków naukowych w dziedzinie kwantowych układów otwartych.